De fricandel moet op de Unesco Erfgoedlijst!
Eindelijk is hij daar: het elektronisch woordenboek van het Brabants dialect, het zwaar bezweten resultaat van 100 duizenden beploeterde man- en vrouwuren, vaak tot midden in de nacht. Hoeveel relaties zijn er niet door stukgelopen? Hoeveel archiefkasten vol subsidieaanvragen, hoeveel redactionele discussies over lexicale varianten met trefwoorden en opgesplitste lemmata, gekibbel over plaatjes bij de vragenlijsten en oeverloze alternatieve voorzetjes waren er niet aan vooraf gegaan? Monnikenwerk was het geweest en ik neem daarvoor mijn platte pet af en maak een diepe buiging. Maar dat was het niet. Ook het feit dat er (nog) een paar belangwekkende Brabantse woorden ontbraken in de digitale lexicon, een kniesoor die er op lette.\
Neem bijvoorbeeld het woord “omarre”. Ik hoor nou de hooggeleerde dialectische taaldeskundigen hun wenkbrauwen fronsen … “Omarre … komt dat niet van het Franse “au mère ..” dat op zee betekent, een samengetrokken leenwoord door de Franse matrozen in 1799 over de semantische taalgrens naar Brabant is gebracht … NEE! SSSST! HOU OP! KOEST!
Ik zal hier een voorbeeld geven van het woord “omarre”. Iedere zaterdag zit onze overbuurman Haske van der Heiden bij ons aan de keukentafel. Has is een volbloed Braboriginal, slurpt minimaal vijf tassen koffie in een uur en mauwt dan ondertussen honderd uit. “Hé Virdonk, ‘k zaag b’ons veur un menneke stont te skeppen. Unnen hille bult en tjuu wa war-ie hôstig, dus ‘k zin, “wa moeta?” “Ja”, zittie “daziede toch? Stront skeppen, wanne”. “Krek, mar w’rum zo snel?” “Da moet van sPap!” “W’rum?” “Umdat-ie onder dieun berg stront li.” En dan valt het altijd even stil … en net voor Has dan weer een volgende slok koffie neemt, zeg ik dan “Ooooh … marre …. nog ’n tas Has?”
Jawel, daar hebben we het, het woord “omarre”! “Omarre” is een expressie van begrip en empathie, heeft een verhaal- of discussie-afsluitend karakter en geeft weer even lucht aan de situatie, om over te gaan naar iets totaal anders. “Emiel Roemer neemt afscheid.” (… veel zeggende stilte … ) “Oooh marre, hedde nog un tas?” Het woord is nog niet opgenomen maar ik heb me laten vertellen dat het er bij de volgende druk (of sorry, makers van een digitaal woordenboek kennen geen druk) wel degelijk tussen zal staan, bij de O.
En “omarre” is niet de enige omissie. Wat dacht je van het woord “héhèdêkkus?” Om dit woord uit te leggen, moet ik eerst even een vraag stellen: Houdt U het wereldnieuws een beetje bij? Ja, dan weet U dat wij Brabanders bijna dagelijks het wereldnieuws bepalen. Zo is vorig jaar op een vlooienmarkt in Etten Leur een originele ets van Rembrandt ontdekt. De ets is waarschijnlijk vervaardigd tussen 1654 en 1656 in zijn “dakloze periode” en stelt een zigeunerjongetje voor met een traan. En als u het nieuws bij houdt dan hebt U ook gelezen dat wij Brabanders sinds november 2023 het wereldrecord multitasken in bezit hebben: Op de snelweg A67 heeft de politie indertijd ter hoogte van Eersel namelijk tijdens 1 incident 9(!) processen verbaal opgemaakt. Het betrof hier een illegale vrouw zonder rijbewijs die op een niet verzekerde scooter zonder helm met een snelheid van 210 kilometer per uur in beschonken toestand haar baby, die niet handsfree belde, de borst gaf. Op de kop af 9 overtredingen, en dat is een absoluut wereldrecord!
Overigens denk je dat wij Brabanders ons op de borst hebben geklopt met zo’n uniek record. Bende gek! Tijdens de Olympische spelen van Sidney wonnen we 18 van de 14 Nederlandse gouden medailles, maar nee, we liepen er niet mee te koop. De Bossche bol, de Osseworst, de frikandel (hoe lang duurt het nog voordat dit product op de UNESCO wereld-erfgoedlijst komt??), de gloeilamp, de DAF met ’t wonderpookje, jongens, het is wetenschappelijk aangetoond; vergeleken met de rest van Europa worden in Brabant de meeste uitvindingen gedaan. Aardbeienplukken doe je het beste in je onderbroek, houdt de vliegen van je gezicht. Is een Brabantse ontdekking!! Wij hebben het meeste asbest, het meeste zwerfvuil, de meeste varkensstront … ach, we zijn in zoveel dingen “de beste”. Regio Eindhoven, is kennisregio nummer 1 van de wereld! en dat is extra knap want daar hoort dus ook Helmond bij. Maar we schreeuwen dat echt niet van de daken. We zijn best “gruts”, maar vooral van binnen. En dat maakt Brabanders nou net zo bijzonder. Krek zo ist!
